2.1.6. “Van boer tot bord”: de ontwikkeling van een eerlijk, gezond en milieuvriendelijk voedselsysteem
Europees voedsel staat bekend om zijn veiligheid, voedzaamheid en hoge kwaliteit. Het moet nu ook de mondiale norm voor duurzaamheid worden. Hoewel de transitie naar meer duurzame systemen is begonnen, blijft het voeden van een snel groeiende wereldbevolking met de huidige productiepatronen een uitdaging. De voedselproductie leidt nog steeds tot lucht-, water- en bodemverontreiniging, draagt bij tot het verlies van biodiversiteit en tot klimaatverandering, en verbruikt buitensporige hoeveelheden natuurlijke hulpbronnen, terwijl een belangrijk deel van het voedsel wordt verspild. Tegelijkertijd dragen slechte voedingsgewoonten bij aan het ontstaan van obesitas en ziekten als kanker.
Er zijn nieuwe mogelijkheden voor alle marktdeelnemers in de voedselwaardeketen. Alle belanghebbenden zullen baat hebben bij nieuwe technologieën en wetenschappelijke ontdekkingen, gepaard aan een toename van het bewustzijn van het publiek en de vraag naar duurzaam voedsel. De Commissie zal in het voorjaar van 2020 de “van boer tot bord”-strategie presenteren en een brede discussie met belanghebbenden entameren, die alle stadia van de voedselketen bestrijkt en de weg effent voor het formuleren van een duurzamer voedselbeleid.
Europese landbouwers en vissers spelen een sleutelrol bij het beheer van de transitie. De “van boer tot bord”-strategie zal hun inspanningen om de klimaatverandering aan te pakken, het milieu te beschermen en de biodiversiteit in stand te houden, kracht bijzetten. Het gemeenschappelijk landbouwbeleid en het gemeenschappelijk visserijbeleid zullen belangrijke instrumenten blijven om deze inspanningen te ondersteunen en tegelijkertijd landbouwers, vissers en hun gezinnen een behoorlijke levenstandaard te garanderen. In de voorstellen van de Commissie voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid voor de periode 2021-2027 wordt bepaald dat ten minste 40 % van de totale begroting van het gemeenschappelijk landbouwbeleid en ten minste 30 % van het Fonds voor maritieme zaken zal bijdragen aan klimaatactie.
De Commissie zal met het Europees Parlement en de Raad samenwerken om in de voorstellen ten minste dit ambitieniveau te bereiken. Aangezien de start van het herziene gemeenschappelijk landbouwbeleid waarschijnlijk zal worden uitgesteld tot begin 2022, zal de Commissie met de lidstaten en belanghebbenden samenwerken om ervoor te zorgen dat in de nationale strategische plannen voor landbouw de ambitie van de Green Deal en de “van boer tot bord”-strategie van meet af aan volledig tot uitdrukking komt. De Commissie zal ervoor zorgen dat deze strategische plannen worden beoordeeld aan de hand van robuuste klimaat- en milieucriteria. Deze plannen moeten leiden tot de toepassing van duurzame praktijken, zoals precisielandbouw, biologische landbouw, agro-ecologie, boslandbouw en strengere normen voor dierenwelzijn. Door de nadruk te verleggen van naleving naar prestaties moeten maatregelen als ecoregelingen worden toegepast om landbouwers te belonen voor betere milieu- en klimaatprestaties, zoals wanneer zij koolstof beheren en in de bodem opslaan of nutriënten beter beheren om de waterkwaliteit te verbeteren en de emissies te verminderen. De Commissie zal met de lidstaten samenwerken om het potentieel te ontwikkelen van duurzame visserijproducten als bron van koolstofarm voedsel.
De strategische plannen zullen moeten getuigen van een hoger ambitieniveau om het gebruik en het risico van chemische pesticiden en het gebruik van meststoffen en antibiotica aanzienlijk terug te dringen. Op basis van een dialoog met de belanghebbenden zal de Commissie vaststellen welke maatregelen, met inbegrip van wetgeving, nodig zijn voor deze beperking van het gebruik en het risico. Het areaal voor biologische landbouw zal in Europa ook moeten toenemen. De EU moet innovatieve manieren ontwikkelen om oogsten tegen plagen en ziekten te beschermen en nadenken over de eventuele rol die nieuwe innovatieve technieken kunnen spelen bij het verbeteren van de duurzaamheid van het voedselsysteem, waarbij ervoor moet worden gezorgd dat deze technieken veilig zijn.
De “van boer tot bord”-strategie zal ook bijdragen tot de totstandbrenging van een circulaire economie. Deze strategie zal erop gericht zijn de milieueffecten van de voedselverwerkende industrie en de detailhandel te verminderen door middel van maatregelen op het gebied van vervoer, opslag, verpakking en voedselverspilling. Daarbij gaat het onder meer om de bestrijding van voedselfraude, met inbegrip van de versterking van de handhavings- en onderzoekscapaciteit op EU-niveau, en om het starten van een proces voor de identificatie van nieuwe innovatieve levensmiddelen en diervoeders, zoals visserijproducten op basis van algen.
Tot slot zal de “van boer tot bord”-strategie tot doel hebben duurzame voedselconsumptie te stimuleren en de beschikbaarheid te bevorderen van betaalbaar gezond voedsel voor iedereen. Ingevoerde levensmiddelen die niet aan de relevante milieunormen van de EU voldoen, worden niet op de EU-markt toegelaten. De Commissie zal maatregelen voorstellen om consumenten te helpen bij het kiezen voor gezonde en duurzame voedingsgewoonten en het terugdringen van voedselverspilling. De Commissie zal naar nieuwe manieren zoeken om consumenten, onder meer langs digitale weg, beter te informeren over bijzonderheden als de herkomst, de voedingswaarde en de ecologische voetafdruk van voedsel. De “van boer tot bord”-strategie zal ook voorstellen bevatten om de positie van landbouwers in de waardeketen te verbeteren.
